Рэінжынірынг адмінпрацэдур. «Электронныя» навелы Дырэктывы № 2
Замацавацца на абслугоўванне ў паліклініцы, атрымаць пасведчанне кіроўцы, стаць на ўлік у дзіцячы садок, заказаць даведку аб налічэнні пенсіі... Кожная з гэтых неабходнасцяў – асобная адміністрацыйная працэдура (АП), якіх у Беларусі амаль тысяча, і ўсе яны створаны для ўзаемадзеяння фізічных і юрыдычных асоб з дзяржавай. Каб не стукаць штораз у розныя дзверы, вельмі зручна заказваць такія паслугі ў «лічбе». На гэта скіравана і Дырэктыва № 2 «Аб дэбюракратызацыі дзяржаўнага апарату і павышэнні якасці забеспячэння жыццядзейнасці насельніцтва», якая нядаўна была выкладзена ў новай рэдакцыі. Яе галоўная ідэя – глабальная лічбавізацыя ўсіх галін жыцця і іх электроннае ўзаемадзеянне паміж сабой і з насельніцтвам. Пра асноўныя навелы Дырэктывы распавялі ў Нацыянальным цэнтры электронных паслуг (НЦЭП).
Аптымізаваць і алічбаваць
Найгалоўнейшая ўвага аддаецца дзяржавай удасканаленню лічбавых магчымасцяў службы «Адно акно», якая заклікана павысіць якасць атрымання насельніцтвам паслуг праз павялічаны тэрмін работы (да васьмі гадзін вечара) і прапаноўвае людзям альтэрнатыўныя шляхі для заказу патрэбных ім адміністрацыйных працэдур і паслуг (падаваць запыт у электронным выглядзе і атрымліваць адказ гэткім жа чынам), расказала Святлана Караневіч, начальнік аддзела электроннай камерцыі НЦЭП:
– Каб пэўная АП была пераведзена ў электронны выгляд, патрэбна карпатлівая работа з дзяржорганамі, якія за яе адказваюць. Працэдуру нельга проста алічбаваць – яна павінна прайсці рэінжынірынг, аптымізавацца і палепшыцца. Неабходна замяніць электроннымі дакументамі частку лішніх звестак, якія трэба збіраць у папяровым выглядзе для атрымання паслугі, а таксама падумаць, за кошт чаго можна скараціць тэрмін здзяйснення адмінпрацэдуры. А алічбоўваць – ужо гэтую ўдасканаленую працэдуру.
У самой Дырэктыве сказана, што «кіраўнікам дзяржорганаў трэба сканцэнтраваць намаганні на пераводзе адмінпрацэдур, найперш запатрабаваных насельніцтвам, у электронную форму». Каб выканаць такую задачу, дзейнічае пастанова прэм'ер-міністра № 119р, дзе вызначаны канкрэтныя спісы АП пэўных дзяржорганаў, якія неабходна перавесці ў электронны выгляд (з указаннем тэрмінаў і адказных выканаўцаў).
Гаворачы пра службу «Адно акно», нельга забывацца на праграмны комплекс (ПК) «Адно акно» (на пляцоўцы адзінага партала), паколькі адмінпрацэдуры могуць кансалідавацца ў абодвух гэтых месцах, нагадала Святлана Караневіч:
– Калі мы кажам пра грамадзян, гэта найчасцей тыя АП, якія ажыццяўляюць мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы – тыя самыя службы «Адно акно». Праз ПК «Адно акно» цяпер можна атрымаць 212 адмінпрацэдур, хоць іх існуе значна больш. Справа ў тым, што кожны ўпаўнаважаны орган, які адказвае за пэўную адмінпрацэдуру, сам вырашае, ці будзе яна аказвацца праз ПК «Адно акно». Спецыялісты Цэнтра заахвочваюць дзяржорганы (калі гэта мясцовыя выканкамы), каб усё больш працэдур кансалідавалася ў службе «Адно акно» і каб іх у тым ліку можна было атрымліваць праз ПК «Адно акно».
Ідэнтыфікацыйныя даныя юрыдычнай сілы электроннай даведкі
Усе цяперашнія працэдуры ПК «Адно акно» алічбаваны пакуль часткова, то-бок іх электроннае аказанне пачынаецца толькі пасля таго, як чалавек фізічна схадзіў у службу «Адно акно» і падаў пакет дакументаў. Цяпер для кожнай з існуючых 212 працэдур трэба дапрацаваць магчымасць рэалізоўваць падачу заявы непасрэдна з адзінага партала.
– Ужо праходзіць пілотны праект з Мінгарвыканкамам, у межах якога і робіцца такая дапрацоўка для 13 найбольш запатрабаваных у сталіцы адмінпрацэдур, каб можна было падаць заяву на іх ажыццяўленне проста «з канапы» і не хадзіць да аператара службы «адно акно», – паведаміла начальнік аддзела. – Такім чынам будуць дароблены «хвосцікі» гэтых адмінпрацэдур, каб яны сталі цалкам лічбавымі: ад падачы заявы да атрымання выніковага рашэння (непасрэдна даведкі) у асабісты электронны кабінет. Пасля дадзеная практыка распаўсюдзіцца і на астатнія АП з 212 існуючых.
Дырэктывай прадпісана, што «электронныя дакументы, а таксама дакументы ў электронным выглядзе: паведамленні і іншыя звесткі, накіраваныя дзяржорганамі ў асабістыя электронныя кабінеты на адзіным партале, з’яўляюцца сапраўднымі, атрыманымі і валодаюць юрыдычна значнымі наступствамі, то-бок прыраўноўваюцца да дакумента з подпісам і пячаткай».
– Цэнтр сёння працуе над тым, каб стварыць сэрвіс праверкі такіх дакументаў, кожны з якіх будзе ідэнтыфікавацца пэўнымі данымі, хутчэй за ўсё, нумарам і QR-кодам. Мяркуецца, што такую магчымасць рэалізуюць да канца ліпеня, – удакладніла Святлана Караневіч. – Дзякуючы гэтаму грамадзянін зможа з дакументам (або без яго, а толькі з ідэнтыфікацыйнымі данымі дакумента) прыйсці ў дзяржорган, якому патрэбна даведка, што прыйшла ў кабінет грамадзяніна, а спецыяліст дзяржоргана, у сваю чаргу, праз адзіны партал убачыць па гэтых даных той самы электронны дакумент. І гэтага будзе дастаткова, каб давяраць сапраўднасці дакумента. Яшчэ лепшы ідэальны варыянт, калі чалавек зможа праз электронную пошту пераслаць даведку, накіраваную ў яго асабісты кабінет, у той дзяржорган, якому яна неабходная, а не прыходзіць туды. Гэта зручна, паколькі даведкі, якія заказвае чалавек, як правіла, патрэбныя яму менавіта для прад»яўлення пэўнаму дзяржоргану. Мусіць, неабходна на нарматыўным узроўні замацаваць механізм, каб упаўнаважаныя органы праводзілі такія мерапрыемствы па зверцы дакументаў.
Не проста падключацца, а выкарыстоўваць
Яшчэ адна задача абноўленай Дырэктывы – максімальнае выкарыстанне дзяржорганамі электроннага дакументаабароту. Да сістэмы міжведамаснага дакументаабароту (СМДА) падключылася ўжо сто працэнтаў дзяржорганаў і арганізацый, а таксама недзяржаўныя кампаніі, якія пажадалі далучыцца да магчымасці абменьвацца карэспандэнцыяй у згаданай сістэме, дадала прадстаўніца НЦЭП:
– Аднак застаецца шэраг дзяржарганізацый больш нізкага ўзроўню (напрыклад, тыя, што падпарадкоўваюцца аблвыканкамам) або дзіцячыя садкі ці лагеры, якія працуюць толькі ў сезон. Многія з іх падключаныя да СМДА чыста намінальна, а непасрэдна сэрвісам дакументаабароту не карыстаюцца. Каб выканаць распараджэнне Дырэктывы, ім цяпер прыйдзецца выкарыстоўваць электронны дакументаабарот пры рэалізацыі дзяржфункцый у рамках узаемадзеяння паміж сабой або ажыццяўлення адмінпрацэдур.
Станоўчы момант выкарыстання СМДА на практыцы ў наступным. ПК «Адно акно» інтэграваны з рознымі інфармацыйнымі рэсурсамі і дазваляе атрымаць з іх даныя, якіх не хапае. А калі такіх рэсурсаў няма, то даныя, якіх не хапае, можна атрымаць па СМДА ад нейкай арганізацыі. Такім чынам, чым больш арганізацый падключана да СМДА і выкарыстоўвае электронны дакументаабарот, тым большай колькасці арганізацый можна будзе накіраваць такія электронныя запыты, растлумачыла Святлана Караневіч:
– Цяпер праз ПК «Адно акно» можна рабіць запыты ў восем дзяржаўных інфармацыйных рэсурсаў (ДІР). А, згодна з указаннем Дырэктывы, на працягу шасці месяцаў трэба вызначыць пералік такіх ДІР, якія неабходна інтэграваць з агульнадзяржаўнай аўтаматызаванай інфармацыйнай сістэмай (ААІС) для ажыццяўлення адмінпрацэдур. Калі такія рэсурсы абазначаць і інтэгруюць, аператары службы «Адно акно» змогуць рабіць больш электронных запытаў і больш адмінпрацэдур будзе алічбавана ў прынцыпе.
У дадзены момант Саўмін і агенцтва па сэрвісізацыі вызначаюць, якія ДІР, неабходныя для ажыццяўлення адмінпрацэдур, павінны з'явіцца ў ААІС, і аналізуюць, якія звесткі па працэдурах, што заяўнік пакуль прыносіць асабіста, можна замяніць інфармацыяй з ДІР.
Дакумент таксама прадпісвае да 1 верасня прыняць меры па ўдасканаленні парадку выкарыстання ПК «Адно акно». Нярэдка здараецца, што арганізацыі ці службы «Адно акно» падключаюць ПК «Адно акно» толькі для аднаго працоўнага месца, а астатнія працуюць па-ранейшаму, без падключэння да сістэмы. Пры наяўнасці ПК «Адно акно» на кожным працоўным месцы ў ведамстве можна ўсе дакументы перадаваць у электронным выглядзе.
Праверка аўто, работы, здароўя...
Сёння ў асабістым электронным кабінеце беларуса на адзіным партале электронных паслуг даступна 112 электронных адмінпрацэдур і 195 паслуг, а праз два гады іх колькасць павялічыцца больш як удвая. За апошні год (з другой паловы 2022-га) распрацавана больш за 30 % новых электронных паслуг ад агульнай колькасці створаных за папярэднія дзесяць гадоў.
З пачатку года ў Беларусі з'явілася, напрыклад, 12 паслуг, якія створаны на падставе звестак АІС ДАІ. Яны, у прыватнасці, дазваляюць пацвердзіць факт выдачы пасведчання кіроўцы або праверыць наяўнасць звестак аб абмежаванні ў праве кіравання.
– Не ўсе з гэтых 12 паслуг даступныя шырокаму колу карыстальнікаў. Большасць прызначана для дзяржорганаў для выканання імі службовых функцый і вельмі карысная для каршэрынгавых кампаній і арганізацый, якія займаюцца груза- і пасажырскімі перавозкамі. Яны дазваляюць імгненна праверыць даныя і ўбачыць наяўнасць абмежаванняў, што, безумоўна, садзейнічае лепшаму кантролю і павышэнню бяспекі дарожнага руху, – падкрэсліла эксперт. – Можна таксама ўбачыць, ці не ўдзельнічала машына ў ДТЗ, і праверыць, ці не знаходзіцца аўто ў залогу.
Новымі звесткамі дапоўніўся сёлета і шэраг паслуг Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва. Інфармацыю па паслузе аб працоўнай дзейнасці застрахаванай асобы, якая раней давалася толькі за год, цяпер можна атрымаць за апошнія два гады. З'явілася 20 адмінпрацэдур у галіне экалагічнай экспертызы (падчас прыёмкі будынка ў эксплуатацыю).
Са студзеня ўжо аказана больш як 1,5 мільёна паслуг дыспансерызацыі аднаго дня, якая даступная шляхам анкетавання (анкету можна запоўніць самастойна ў асабістым кабінеце або падчас прыёму ва ўрача). Пасля яе запаўнення сістэма выдасць пацыенту рэкамендацыі адносна выяўленай патэнцыяльнай рызыкі развіцця ў чалавека захворванняў сістэмы кровазвароту, лёгкіх, анкалогіі, цукровага дыябету.
Да канца года на партале з'явіцца яшчэ шэраг новых лічбавых працэдур, якія будуць даступныя на адзіным партале электронных паслуг, а да 2025-га – да іх павінна дадацца яшчэ амаль 450.
Ірына Сідарок, « Звязда», 24 ліпеня 2023 г.